ประวัติหม่อนไหมโคราช

ส่วนที่ 1 ส่วนหลัก

ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ นครราชสีมา แต่เดิมในระยะแรก ๆ มีชื่อว่า สถานีค้นคว้าทดลองและส่งเสริมการเลี้ยงไหมนครราชสีมา สังกัดกองค้นคว้าและทดลอง กรมกสิกรรม เริ่มก่อกำเนิดเมื่อปี พ.ศ. 2509 โดยกรมธนารักษ์ ได้มอบที่ดินจำนวน 425 ไร่ ซึ่งเดิมเป็นพื้นที่ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งมอบหมายให้นายศรีฉันท์ นาคะประทีป เป็นหัวหน้าสถานี ต่อมาราวปี พ.ศ. 2510 จังหวัดนครราชสีมา ได้ขอแบ่งพื้นที่จำนวน 150 ไร่ ให้กับทางโรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย เพื่อขยายที่เรียนของโรงเรียนประจำจังหวัดชาย จึงเหลือพื้นที่เพียง 275 ไร่ จุดประสงค์ในการก่อตั้งครั้งนี้ เพื่อจะทำการค้นคว้าศึกษาเกี่ยวกับการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม การผสมพันธุ์ให้ได้พันธุ์ดีและเหมาะสมกับประเทศไทย และให้การศึกษา อบรมด้านวิชาการ เพื่อพัฒนาการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมในประเทศให้ดีขึ้น หลังจากนั้น รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและป่าไม้ของประเทศญี่ปุ่น ได้เดินทางมาประเทศไทยและได้มาพบปะเจรจากับรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรของไทย พร้อมเสนอแผนพัฒนาการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมและจัดตั้งสถานีย่อยอีกหลายแห่ง และในที่สุดได้ลงนามในข้อตกลงความร่วมมือทางวิชาการตามแผนงานโคลัมโบ เมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2512 ต่อเนื่องมาจนถึงปี พ.ศ. 2523
ปี พ.ศ. 2514 สถานีค้นคว้าฯนี้ เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น ศูนย์วิจัยและอบรมหม่อนไหมนครราชสีมาทำการเปิดศูนย์อย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2515 และต่อมาในปี พ.ศ. 2545 ได้เปลี่ยนใหม่อีกครั้ง เป็น ศูนย์วิจัยหม่อนไหมนครราชสีมา ในสังกัดสำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขต 4 อุบลราชธานี กรมวิชาการเกษตร ก่อนการรวมงานหม่อนไหมเพื่อจัดตั้ง สถาบันหม่อนไหมแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ มีรายนามผู้บริหารสถานี/ศูนย์ ดังนี้

1. พ.ศ. 2509 – 2515 นายศรีฉันท์ นาคะประทีป
2. พ.ศ. 2515 – 2524 นายสมชาติ รัตนชาตะ
3. พ.ศ. 2524 – 2530 นายสมโพธิ อัครพันธุ์
4. พ.ศ. 2530 – 2541 นายปาน ปั้นเหน่งเพชร
5. พ.ศ. 2541 – 2548 นายพีระพงศ์ เชาวน์เสฎฐกุล

ส่วนที่ 2 ส่วนงานการผลิตพันธุ์หม่อนไหม

ตั้งอยู่ริมถนนราชสีมา-โชคชัย ตำบลด่านเกวียน อำเภอโชคชัย เดิมชื่อศูนย์ขยายพันธุ์ไหมที่ 2 นครราชสีมา เริ่มก่อสร้างศูนย์ ปี พ.ศ. 2525 โดยความร่วมมือของกรมส่งเสริมการเกษตรและจังหวัดนครราชสีมา เพื่อตอบสนองความต้องการพันธุ์หม่อนและไข่ไหมพันธุ์ดีที่ขณะนั้นเกษตรกรมีความตื่นตัวต้องการเลี้ยงไหมสูงมาก แต่ทางราชการมีพันธุ์หม่อนและไข่ไหมอยู่จำกัด เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวจึงได้ดำเนินการก่อสร้างศูนย์ฯ และมีพิธีเปิดเป็นทางการเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ.2527 โดย ฯพณฯ พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรี ในสมัยนั้น ศูนย์ฯ แห่งนี้ได้ดำเนินการผลิตไข่ไหมพันธุ์ดีและพันธุ์หม่อนบริการแก่เกษตรกรในเขตพื้นที่รับผิดชอบ 3 จังหวัด คือ นครราชสีมา ชัยภูมิ และเลย ต่อมาปรับโครงสร้างระบบราชการใหม่ในปี พ.ศ.2545 จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็นศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตรจังหวัดนครราชสีมา(หม่อนไหม) สังกัดสำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 4 จังหวัดขอนแก่น
กรมส่งเสริมการเกษตร ก่อนการรวมงานด้านหม่อนไหม จัดตั้งสถาบันหม่อนไหมแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ มีรายนามผู้บริหารศูนย์ ดังนี้
1. พ.ศ. 2525 – 2544 นายวีระชาติ ชมชื่น
2. พ.ศ. 2545 – 2547 นายสวัสดิ์ บึงไกร
3. พ.ศ. 2547 - 2548 นายกอบชาญ พุกกะเวส

การรวมตัวเป็นหน่วยงานเดียวกัน

ต่อมาเมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2548 ได้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษา เรื่องการจัดตั้ง สถาบันหม่อนไหมแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ โดยนำส่วนราชการที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับหม่อนไหมในกรมวิชาการเกษตรและกรมส่งเสริมการเกษตรมารวมกัน เพื่อเป็นหน่วยงานหลักในการขับเคลื่อนการดำเนินงานส่งเสริมและอนุรักษ์หม่อนไหม ให้เกิดผลเป็นรูปธรรม ครบวงจรนับตั้งแต่การเพาะปลูก การผลิต การแปรรูป การตลาดและการจำหน่าย ในจังหวัดนครราชสีมา มีหน่วยงานทั้ง 2 ส่วนดังข้างต้นที่กล่าวมา จึงได้ยุบรวมกัน เปลี่ยนชื่อเป็น ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติ ฯ นครราชสีมา อยู่ภายใต้การบริหารงานของสำนักงานหม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง (นครราชสีมา) สถาบันหม่อนไหมแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีรายนามผู้บริหารศูนย์ฯ ดังนี้
1. พ.ศ. 2548 – 2549 นายสมพงษ์ ไกรพจน์
2. พ.ศ. 2549 – ปัจจุบัน นายสันติ กลึงกลางดอน